Videolar için tıklayınız.
Dökümanlar/Sunumlar için tıklayınız.
İlacın
klinik çalışmaları tamamlandıktan sonra, ilaç ruhsatının alınabilmesi için
ilgili ülkenin yetkili makamına bir başvuruda bulunulur. Yetkili makam bu
başvuruyu inceler ve ilacın insanlarda güvenli ve etkili bulunması halinde ya
da ilacın istenen etkilerinin advers etkilerine kıyasla daha fazla olması
kaydıyla ilaca ruhsatını verir.
Ülkemizde
beşeri tıbbi ürünlerin ruhsatlandırma işlemleri, 19.01.2005 tarihli ve 25705
sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Beşeri Tıbbi Ürünler Ruhsatlandırma Yönetmeliği” hükümlerine göre
yürütülmektedir.
Türkiye’de yeni
ilaçların ruhsatı güvenlilik, etkililik ve kalite değerlendirildikten sonra
verilmektedir. Pazarlama izni süreci, Sağlık Bakanlığı, İlaç ve Eczacılık Genel
Müdürlüğü’nün sorumluluğu altındadır. Genel Müdürlük, başvurulara konu
ürünlerin medikal, farmasötik ve klinik yönden değerlendirilmesinde bilimsel
komisyon tarafından desteklenmektedir.Komisyonlar, ilaç üreticileri tarafından
sağlanan belgeleri değerlendirir ve kararları, pazarlama ve izin için temeli
oluşturur. Ruhsat süreci dört
aşamayı içerir. İlk olarak başvuru, Beşeri Tıbbi Ürünlerin Ruhsatı için Danışma
Komisyonu tarafından incelenir. Bu süreç genellikle 3-4 ay almaktadır.
Pazarlama izin
sürecindeki üçüncü aşama, ürünün fiyatının belirlenmesini içerip, bu İEGM
Fiyatlandırma Şubesi tarafından yapılır. Bu nedenler, fiyatlandırma, ruhsat
sürecinin bir parçasıdır. Fiyat, bir dış referans fiyat şeması kullanılarak
belirlenir. Fiyatlandırma prosedürü, genellikle 3-6 ay almaktadır. Fiyatlandırma
görüşmelerinin tamamlanmasından sonra, başvuru, komisyon tarafından
biyoeşdeğerlik (jenerik ürünler için) ve biyoyararlanım (orijinal ürünler için)
açısından değerlendirilir.
Beşeri Tıbbi Ürünler Ruhsatlandırma Yönetmeliği’nde Avrupa Birliği mevzuatı
ile uyum kapsamında ruhsat başvuru dosyalarının hazırlanması sırasında, Ortak
Teknik Doküman (CTD) kılavuzunun takip edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu
kapsamda, Sağlık Bakanlığı tarafından CTD kılavuzları yayımlanmış ve 30.12.2005
tarihi itibarı ile ruhsat başvuru dosyaları CTD formatında kabul edilmeye
başlanılmıştır.
Türkiye’de ilaçlara ruhsat ve satış izninin verilmesi, fiyatlandırılması,
sınıflandırılması ve incelenmesinde yetkili tek makam İlaç ve Eczacılık Genel
Müdürlüğü idi. Buna karşılık 02.11.2011 tarihli ve 28103 sayılı Mükerrer Resmi
Gazetede yayımlanan "Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve
Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname - KHK/663" kapsamında Sağlık
Bakanlığı politika ve hedeflerine uygun olarak ilaçlar, ilaç üretiminde
kullanılan etkin ve yardımcı maddeler, ulusal ve uluslararası kontrole tabi
maddeler, tıbbi cihazlar, vücut dışı tıbbi tanı cihazları, geleneksel bitkisel
tıbbi ürünler, kozmetik ürünler, homeopatik tıbbi ürünler ve özel amaçlı diyet
gıdalar hakkında düzenleme yapmakla görevli, Bakanlığa bağlı, özel bütçeli,
kamu tüzel kişiliğini haiz, "Türkiye
İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu" kurulmuştur.
Beşeri Tıbbi Ürünler Ruhsatlandırma Yönetmeliği gereğince beşeri tıbbi ürün
için ruhsat almak üzere hazırlanan başvuru dosyasının, başvurunun niteliğine ve
Beşeri Tıbbi Ürünler Ruhsatlandırma Yönetmeliğine göre sunulması gereken bilgi
ve belgeler açısından eksiksiz ve tam bir başvuru olup olmadığı hususu,
Bakanlık tarafından ön incelemeye tabi tutularak değerlendirilir. Başvuru
dosyasının Bakanlığa ulaşmasından itibaren Bakanlık 30 (otuz) gün içinde
gerekli idari değerlendirmeyi yaparak durumu başvuru sahibine bildirir.
Başvurunun eksik bulunması halinde başvuru sahibi eksikliklerini 30 (otuz) gün
içinde tamamlar. Eksikliklerin tamamlanarak Bakanlığa sunulmasından sonra
yapılacak ikinci ön inceleme de 30 (otuz) gün içinde sonuçlandırılır.
Bakanlık tarafından yapılan ön incelemede, başvuru sahibinin Beşeri Tıbbi
ÜrünlerRuhsatlandırma Yönetmeliğinde belirtilen niteliklere sahip olmaması veya
ruhsat başvuru dosyasının ikinci ön incelemeye tabi tutulan ve eksikliği
tamamlanmamış olan başvuruolması durumunda başvuru reddedilerek başvuru
sahibine iade edilir.
Beşeri Tıbbi Ürünler Ruhsatlandırma Yönetmeliği uyarınca ön incelemesi
tamamlanmış eksiksiz bir ruhsat başvurusunun Bakanlık tarafından incelenmesi ve
değerlendirilmesi 210 (ikiyüzon) gün içinde sonuçlandırılmalıdır. Buna
karşılık, Bakanlığın başvuru sahibinden talep ettiği hususların temin edilmesi
için gereken süre ve olağanüstü haller bu 210 günlük süreye dahil edilmez.
Beşeri Tıbbi Ürünler Ruhsatlandırma Yönetmeliğinde beşeri tıbbi ürünlere
ruhsat verilirken, ürünle ilgili olarak dikkate alınan kriterler şu şekilde
listelenmiştir; ürünün öngörülen kullanım şartlarındaki etkililiğinin
kanıtlanmış olması, güvenliliğinin kanıtlanmış olması, ürünün uygun teknik ve
farmasötik özelliklere sahip olması. Buna
karşılık, Bakanlık kamu sağlığının gerekli kıldığı durumlarda,
farmakoekonomik verileri dikkate alarak bu kriterlerin bir kısmının
uygulamasından vazgeçebilmektedir.
Başvuru sahibi tarafından Bakanlığa sunulan bilgi ve belgelerin incelenmesi
ve değerlendirilmesi sonucunda, Beşeri Tıbbi Ürünler Ruhsatlandırma
Yönetmeliğinde öngörülen hususlara uygun olduğu tespit edilen ürünlere ruhsat
düzenlenmektedir.
Ruhsatlandırılmayı takiben piyasaya ilk defa sunulacak ürünler için satışa
sunulacak son şekliyle hazırlanmış numuneler “satış izni” almak üzere Bakanlığa
gönderilerek başvuru yapılmalıdır. Bakanlık tarafından numuneler; kullanma
talimatının, ambalaj ve etiket bilgilerinin doğruluğu ve fiyatının uygunluğu
açısından incelenir ve uygun bulunmaları durumlarda satış izni verilir.
GMP Denetim Süreci
İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü’nün 31.12.2009 tarihli duyurusunda
belirtildiği üzere 22.04.2009 tarihli ve 27208 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren Beşeri Tıbbi Ürünler Ruhsatlandırma Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin (r) bendi “Üreticinin,
Bakanlıkça verilmiş yahut uluslar arası kabul görmüş kuruluşlarca verilerek
ilgili ülkenin yetkili otoritesi tarafınca onaylanmış ve Bakanlıkça kabul
edilmiş İyi Üretim Uygulamaları çerçevesinde üretim yapabileceğini gösterir GMP
belgesinin gönderilmesi gerektiği” hükmünü içermektedir. Bu çerçevede
01.03.2010 tarihinden itibaren İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü’ne yapılan CTD
ruhsat başvurularında ön inceleme
sırasında bizzat Sağlık Bakanlığı görevlilerince üretim yerinin
denetlenmesinden sonra uygunluk sağlanıyor ise verilmiş olan GMP belgesinin
veya ülkemizle karşılıklı tanıma anlaşması olan ülkelerin resmi otoritelerince
verilmiş olan GMP belgelerinin sunulması zorunlu hale gelmiştir.
Bu 01.03.2010 tarihinden itibaren başlatılan yeni uygulama çerçevesinde
ilaç firmaları ruhsatlandırma başvurusu yapacakları ürünlerinin başvurusundan
önce başvuru yapacakları ürünün üretim yerinin/yerlerinin T.C. Sağlık Bakanlığı
tarafından denetlenmesi için talepte bulunmaktadırlar. İlaç ve Eczacılık Genel
Müdürlüğü’nün 08.06.2010 tarihli duyurusunda GMP denetiminin kapsamı
belirlenmiştir. Söz konusu duyuruda “Beşeri tıbbi ürün üretim yeri; Müstahzarın
kullanıma hazır hale gelinceye kadarki üretim aşamaları olan bulk üretim
(primer ambalajlama öncesi farmasötik formun üretimi), primer ambalajlama, sekonder
ambalajlama ve seri serbest bırakma yerlerini içeren yer/yerlerdir” şeklinde
tanımlanmıştır.
Yurt dışında üretilen ürünlerde:
- Üretim aşamalarının tümünün aynı
üretim yerinde yapılması durumunda Bakanlık tarafından yapılacak GMP denetimi tüm
aşamaları içermekte,
- Bölünmüş üretimlerde üretim
aşamalarından sadece sekonder ambalajlama ve/veya seri serbest bırakma
yerlerinin farklı yerler olması durumunda sekonder ambalajlama ve/veya seri
serbest bırakma yerleri Bakanlık tarafından GMP denetimi kapsamında
değerlendirilmemektedir.
Yurt dışında üretilip, ülkemize ithal edilecek ürünler için yapılacak GMP
denetim başvuru dosyalarının hazırlanmasında kullanılmak üzere “Yurt Dışı
Üretim Tesislerinin GMP Denetimi için Yapılacak Müracaata Dair Kılavuz”
06.05.2011 tarihinde İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü tarafından
yayımlanmıştır.
Biyoteknolojik ürünlerin etkin maddeleri denetimi yapılacak üretim yerinden
farklı bir yerde üretiliyorsa söz konusu üretim yerinin GMP denetimi için de
başvuru yapılması
gerekmektedir. Beşeri tıbbi ürünün
bir parçasını oluşturan çözücüler, seyrelticiler ayrı bir üretim yerinde üretiliyorsa söz konusu üretim yerinin GMP
denetimi için de başvuru yapılması gerektiği belirtilmektedir.
GMP denetim başvuru dosyaları, ilk kademede, incelenmek üzere İlaç ve
Eczacılık Genel Müdürlüğü Kalite Şube Müdürlüğüne sunulmaktadır. İthal ürün
üretim yerleri için hazırlanan GMP
denetim dosyaları Kalite Şube Müdürlüğü tarafından “Yurt Dışı Üretim
Tesislerinin GMP Denetimi için Yapılacak Müracaata Dair Kılavuz” gereğince
incelenir. Kalite Şube Müdürlüğü tarafından uygun görülen başvurulara ait GMP
denetimi için gerekli belgeleri içeren dosyalar T.C. Sağlık Bakanlığı Teftiş
Kurulu Başkanlığına gönderilir. Dosyaların Teftiş Kurulu Başkanlığına
iletilmesi sonrasında yapılan inceleme ve değerlendirmelerden sonra
müfettiş(ler)e yazılı iş emri verilir ve GMP denetim tarihinin belirlenmesi
sürecine geçilir. GMP denetim tarihini belirleyen etkenler aşağıda
listelenmiştir:
1. Başvuru konusu ürün
için İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü’nün belirlemiş olduğu öncelik sırası
2. GMP dosyasının Teftiş
Kuruluna gidiş tarihi (aynı öncelikteki ürünler için ikincil
etmen)
3. Aynı ülkede yapılacak öncelikli teftişlere
ilave edilme durumu 4. Eksternal tesisler için ortak denetim yapılması İlaç ve
Eczacılık Genel Müdürlüğü tarafından belirlenmiş olan ürün öncelikleri:
1. Çok kritik
2. Kritik
3. Kritik değil
4. Önceliksiz
olmak üzere
sınıflandırılarak değerlendirme kriterleri oluşturulmuş ancak bu kriterlerin ne olduğu ilan
edilmemiştir.